Afscheid kent vele gezichten. De groeipijn op het moment dat je dochter afscheid neemt van de basisschool. Afscheid en een nieuw begin in één. Hoe anders is het als iemand overlijdt. Dan is het afscheid voor altijd, afscheid van ‘wat nooit zal zijn’. Afscheid nemen betekent hoe dan ook: loslaten, zoals het loslaten van een baan of van gewoonten die niet meer voor je werken.
Deze week werden we geconfronteerd met het verlies van Loes. De 18-jarige Loes overleed door een noodlottig ongeval. Een verlies dat niet onder woorden valt te brengen voor haar ouders, zus, broer en directe vrienden en familie.
Ik heb Loes zelf niet gekend, maar uit de verhalen van haar ouders bleek steeds hoe Loes midden in het leven stond. Ze stond op het punt om haar tienertijd van zich af te schudden, los te laten. Dat gaat niet gebeuren. In plaats daarvan moeten haar ouders hun dochter nu loslaten en vraag ik me af: kán dat, als ouder je kind loslaten?
Afscheid nemen is loslaten
Ze zeggen wel eens dat loslaten begint zodra je kind geboren is. Denk aan het moment dat een kind leert kruipen, voor het eerst naar de peuterspeelzaal gaat of naar de kleuterschool. Al die eerste keren. Alle ouders maken ze mee, en iedereen beleeft ze anders en gaat er anders mee om.
Veel momenten van loslaten zijn ‘eerste keren’ die iedereen meemaakt. De confrontatie met een ‘laatste keer’ zoals de ouders van Loes, daar zijn geen woorden voor. Laat staan een handleiding over hoe je ermee om kunt gaan.
Deze week genoten we van de musical van groep 8, waar mijn oudste dochter Emma aan meedeed. Met een lach en een traan nam zij (en wij ook) afscheid van de basisschool, blij met de mooie en warme afscheidswoorden van haar juf.
Emma moet haar klasgenoten loslaten en de vertrouwde, veilige omgeving van de basisschool. Ik laat het ‘kleine meisje’ los dat haar talenten nu verder mag ontwikkelen op de middelbare school.
Afscheid nemen van een baan of van een eigen bedrijf, dat komt ook vaak voor. Grote kans dat jij dit zelf ook een of meerdere keren bij de hand hebt gehad.
Het ene afscheid gaat je makkelijker af dan het andere. Dat hangt van de omstandigheden af, van de band die je had met de mensen met wie je werkte. Maar óók van je karakterstijlen.
Je karakterstijlen bepalen mede hoe je omgaat met loslaten
De loyale karakterstijl bijvoorbeeld houdt niet van verandering en wil liever dat dingen hetzelfde blijven. De aan-de-top karakterstijl wordt juist enthousiast van nieuw en anders. Die zoekt de uitdaging graag op.
Stel dat je beide karakterstijlen sterk in je hebt. Ja, dat kan 😉 Dan kun je soms letterlijk het gevoel hebben dat je in een spagaat zit. Afhankelijk van je dag of je humeur kies je ervoor iets bij het oude te laten óf juist te gaan voor vernieuwing.
Afscheid nemen kan ook betekenen dat je bepaalde gewoonten of ideeën loslaat. Neem Maaike* die haar leidinggevende functie niet wilde opgeven, maar gelukkig op tijd inzag dat ze het simpelweg niet meer volhield.
In mijn voorbereiding op een gesprek met Maaike stuitte ik op dit prachtige gedicht van Nelson Mandela, dat het proces van loslaten treffend beschrijft.
Loslaten
Loslaten betekent niet, je niet meer betrokken voelen.
Maar ik kan het niet voor een ander doen.
Loslaten is, niet mijzelf losmaken.
Maar het besef dat ik een ander niet kan besturen.
Loslaten is, niet een ander wat toestaan.
Maar hem laten leren door ervaren.
Loslaten is, machteloos toegeven.
Want het resultaat is niet van mij afhankelijk.
Loslaten is, niet een ander willen veranderen of hem/haar
de schuld geven.
Maar het beste van mijzelf te maken.
Loslaten is: niet meer zorgen voor.
Maar zorg hebben om.
Loslaten betekent: niet meer vasthouden.
Maar steunen.
Loslaten is, niet oordelen.
Maar anderen de kans geven zichzelf te zijn.
Loslaten betekent niet meer alles willen regelen.
Maar anderen de kans geven de werkelijkheid onder ogen te zien.
Loslaten betekent niet ontkennen.
Maar aanvaarden.
Loslaten betekent, niet langer willen scheiden of
twisten.
Maar eigen tekortkomingen zoeken en verbeteren.
Loslaten is niet alles naar mijn hand zetten.
Maar elke dag nemen zoals die komt en daar plezier in hebben.
Loslaten is niet iedereen bekritiseren en veroordelen.
Maar proberen te worden waarvan ik droom.
Loslaten is niet het verleden betreuren.
Maar groeien en leven naar de toekomst.
Loslaten is minder angst
en meer liefhebben.
– Nelson Mandela
Ik heb dit gedicht meermalen gelezen en iedere keer raakt het weer iets anders in mij. Ongetwijfeld springen er voor jou ook zinnen uit die haarfijn aansluiten bij jouw recente ervaring(en).
Zo ook bij Maaike die na jaren van duwen, trekken en heel hard werken tot de conclusie kwam dat het niet meer lukte: “Het werk lukte wel, maar het lukte niet voor mijzelf. Ik werd er niet blij van. Ik werd niet gevoed en voelde dat ik alsmaar aan het strijden was. Dus in die zin lukte het niet.”
Bij Maaike raakte deze strofe van het gedicht haar het meeste in haar kern:
Loslaten is, niet oordelen.
Maar anderen de kans geven zichzelf te zijn.
“Ik heb te veel geprobeerd om mijn ideeën en mijn gedachten over management op te leggen aan het bedrijf waar ik werkte,” vertelt Maaike. “Daardoor werd ik teleurgesteld en gaf ik de ander en de organisatie niet de kans zichzelf te zijn. Iedereen en elke organisatie heeft zijn eigen proces. Ik heb moeite gehad met dat te onderkennen in dit bedrijf en ben er vaak en veel tegenaan gelopen.”
Ze besluit: “Het is goed om afscheid te nemen – ik doe nu een stap terug en laat de speelvloer aan hen. Ik laat dit bedrijf los. Het heeft me vastgehouden, in beslag genomen en ook veel gebracht. Maar ik mag het nu loslaten en dat voelt als een bevrijding.”
Wat laat jij deze zomer los?
De zomerperiode is een periode van reflectie, van loslaten en afscheid nemen. Maar ook een tijd van plannen maken, nieuwe herinneringen creëren, spelen, ontspannen én genieten van de mensen die je dierbaar zijn.
Vaak nemen we in de zomertijd voor dingen waar we anders niet of onvoldoende aan toe komen. We maken ruimte voor nieuwe plannen. Misschien maak je letterlijk ruimte in je (werk)omgeving: opruimen 😉 Of maak je ruimte om aan te voelen waar jij nu echt energie van krijgt en wat niet. Zodat je daarop jouw keuzes kunt baseren, kunt loslaten wat jou niet meer dient én daarna vol energie aan de slag kunt gaan.
Om je te helpen reflecteren, heb ik 2 korte schrijfopdrachten voor jou voor deze zomer:
1. Herinneringen koesteren
Stap 1: Neem 5 minuten om een dit-ga-ik-loslaten lijstje te maken. Waar moet je (of wíl je) afscheid van nemen deze zomer? Denk aan dingen op en rond het werk of gewoonten waar je afscheid van wilt nemen. Maar ook aan contacten die je leegzuigen en waar je een punt achter wilt zetten. Waarschijnlijk wordt het lijstje langer dan je van tevoren had gedacht.
Stap 2: Wat zijn de 5 meest waardevolle herinneringen uit de periode die achter je ligt die je wilt meenemen en koesteren van de dingen waar je afscheid van neemt? Beschrijf deze herinneringen zo zintuigelijk mogelijk. Wat zie je, hoor je, denk je en voel je bij deze herinneringen? Misschien wil je er zelfs beelden aan toevoegen.
NB: laat je niet beperken door het aantal; misschien heb jij veel meer herinneringen die je wilt vastleggen voor jezelf.
2. Loslaten onderzoeken
Laat je gedachten eens enkele minuten gaan over het woord ‘loslaten’ . Schrijf jouw persoonlijke gedachten over loslaten op, jouw associaties en wat er nog meer bij je opkomt en je aan het papier wilt toevertrouwen. Lees dit op een later moment (na pakweg twee dagen) nog eens rustig na en beschrijf dan wat jouw belangrijkste inzicht is uit deze oefening. Wat vertelt dit inzicht jou? Hoe kan het je helpen om meer ruimte te creëren voor jezelf en jouw ideeën?
Wil jij na de zomer verder onderzoeken wat loslaten voor jou lastig maakt? Maak dan nu een afspraak voor een karakterstijlen scan en ontdek hoe je op een andere manier kan omgaan met loslaten. Want als je je karakter beter begrijpt, kan je keuzes maken die écht bij je passen.
* De naam Maaike is om privacyredenen gefingeerd
